Những ngày này, nông dân xã vùng cao Phú Long, huyện Nho Quan bắt đầu bước vào vụ thu hoạch na chính vụ. Đây là vụ na thắng lợi vì được mùa, được giá.

              Ông Nguyễn Đình Phương ở xóm 4 xã Phú Long chia sẻ: Với địa hình tự nhiên là đồi núi, nhiều năm trước, xã Phú Long cũng cấy lúa nước, nhưng diện tích quá nhỏ, công tác thủy lợi khó khăn, hiệu quả rất thấp. Diện tích còn lại chủ yếu là loại đất mạt, đất sỏi xen lẫn với đá lộ đầu cằn cỗi, việc canh tác rất khó khăn nên nhiều diện tích bị bỏ hoang. Vì vậy mà cái tên "chó ăn đá, gà ăn sỏi" gắn liền với mảnh đất này. Đã có nhiều giống cây, như cây ngô, khoai, sắn, mía, dứa được đưa vào "thử sức", song đều thất bại hoặc hiệu quả rất thấp. Hơn mười năm trước, có một vài gia đình đem cây na về trồng thử. Ban đầu chỉ là trồng cho đỡ xói lở, phủ mầu xanh cho đồi. Ai ngờ 3 - 4 năm sau, cây na cho khá nhiều quả và quả ăn rất ngọt. 

              Đến tháng 6/2020, HTX na trái vụ Phú Long được thành lập, với 35 hộ thành viên. Hộ ít thì cũng 1,5 ha, hộ nhiều cũng có 5-7 ha. Ông Nguyễn Mạnh Thuật, Giám đốc HTX cho biết: "Muốn na có chỗ đứng trên thị trường thì sản phẩm làm ra phải ngon và mang hương vị đặc trưng của vùng miền, điều này phụ thuộc rất nhiều vào kỹ thuật chăm sóc. Điểm mấu chốt để na ra quả được to đều, thơm ngon là phải cắt tỉa cành sao cho hợp lý. Hầu hết cành cao sẽ bị cắt bỏ, chỉ để lại những cành ngang tầm với vị trí các cành cần được phân bố đều. Theo ông Thuật, quả na mọc ở cành cao thường không ngọt và nhỏ. Hơn nữa, để cành vừa tầm với cũng giúp người nông dân dễ dàng thụ phấn cho cây.

                Thời điểm này, bà con Phú Long đang tất bật chuẩn bị thu hoạch na. Những năm gần đây nhờ áp dụng phương pháp thụ phấn nhân tạo, cắt tỉa cành theo quy trình kỹ thuật, cây na ra nhiều quả hơn so với mọi năm, sản lượng thu hoạch tại các vườn tăng đáng kể. Hiện tại, diện tích trồng na theo quy trình VietGap loại bỏ hóa chất độc hại, ưu tiên sử dụng phân bón hữu cơ, phân chuồng ủ hoai (được xử lý vi sinh đúng quy trình kỹ thuật) đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm đã lên đến gần 50 ha. Với giá thu mua tại vườn từ 40 - 45 nghìn/kg (loại to 3-4 quả), mỗi cây cho từ 12- 15 kg quả, thì mỗi ha có thể trồng được 750 - 800 cây, cũng cho khoảng 15 tấn/ha, mang về giá trị kinh tế từ 400- 450 triệu đồng/ha. 

                 Cây na ở đây cho thu hoạch hàng chục năm mà vẫn cho năng suất cao như các năm trước đó, thậm chí có những cây thu đến 20 năm mà vẫn chưa phải trồng cấy lại. Từ khi áp dụng phương pháp tự thụ phấn cho hoa, na trồng sai và đều quả hơn. Không chỉ thu hoạch na chính vụ, mà giờ đây bà con trong xã còn thu hoạch na trái vụ giúp tránh được tình trạng được mùa mất giá, nhưng giá lại cao hơn so với chính vụ.

               Đặc biệt, kể từ khi sản phẩm na đã được công nhận xếp hạng OCOP 4 sao (tháng 12/năm 2021), giá trị sản phẩm được nâng cao, thúc đẩy thị trường tiêu thụ rộng lớn hơn. Đến nay, so với nhiều giống cây trồng khác, cây na cho hiệu quả kinh tế từ 20 đến 25 lần, trong khi đó đầu ra khá ổn định. 

                Ông Thuật cho biết thêm: Với những giá trị kinh tế từ cây na mang lại cho bà con nơi đây, trong thời gian tới, HTX mong muốn mở rộng diện tích nhằm phát triển các giống na với chất lượng cao hơn. 

            Ngoài ra, HTX cũng hướng tới việc xây dựng mô hình du lịch trải nghiệm. Đặc biệt, các thành viên HTX đang ấp ủ kế hoạch phát triển giống na tím cực hiếm, chỉ có ở vùng đất Phú Long. Đây vốn là giống na đột biến với màu tím lạ mắt, dù sản lượng không cao nhưng chất lượng không thua gì nhiều giống na dai khác. Từ đó cây na thực sự trở thành cây trồng giúp bà con vươn lên làm giàu ngay trên mảnh đất cằn sỏi đá nơi đây. 

Nguyễn Phượng- Phòng Tuyên truyền